59
2.3 Ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης των φυτοπαθογόνων οργανισμών και
των φυσιολογικών καταπονήσεων των φυτών με φυσικές, βιολογικές,
βιοτεχνολογικές και χημικές μεθόδους χαμηλών εισροών φιλικές προς το
περιβάλλον
2.3.1 Δοκιμή νέων δραστικών ουσιών και ανάπτυξη στρατηγικών αντικατάστασης
του χαλκού στις καλλιέργειες της βιομηχανικής τομάτας και αμπέλου (COFREE,
FP7)
Οι δράσεις του προγράμματος COFREE, το 2014, είχαν ως σκοπό την δοκιμή νέων
φυτοπροστατευτικών δραστικών ουσιών με στόχο την ανάπτυξη και χρήση τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο,
ως εναλλακτικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα ενταγμένα σε προγράμματα ψεκασμών, σε αντικατάσταση
του χαλκού σε συστήματα βιολογικής γεωργίας ή ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας με χαμηλές χημικές
εισροές. Στην παρόν πρόγραμμα συμμετέχει μεγάλος αριθμός από μικρομεσαίες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις
μιας και το έργο έχει σκοπό την έρευνα για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και οικονομίας.
Το 2014, πραγματοποιήθηκε ένα πείραμα μεγάλης κλίμακας σε
αμπέλι
(ποικ Chardonnay) στη
Βόρεια Ελλάδα. Πέντε (5) COFREE ουσίες και ένα εμπορικό προϊόν (δ.ο laminarin) δοκιμάστηκαν
in
planta
είτε ως συνεχόμενες επεμβάσεις είτε ως περιορισμένες και εναλλασσόμενες επεμβάσεις στα
πλαίσια ανάπτυξης προγράμματος ψεκασμών, συνδυασμού καινοφανών και εγκεκριμένων δραστικών
ουσιών, στα πλαίσια δύο (2) στρατηγικών. Ειδικότερα:
α) 1
η
στρατηγική: στην οποία δεν περιλαμβανόταν η εφαρμογή χαλκού παρά μόνον εναλλαγή των
νέων ουσιών του προγράμματος που επιλέγηκαν από πειραματικούς του 2012 και 2013, οι οποίοι
πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα και Ιταλία. Η στρατηγική αυτή δεν περιελάμβανε την εφαρμογή
χαλκούχου μυκητοκτόνου (αναφοράς) και
β) 2
η
στρατηγική: στην οποία ελαχιστοποιήθηκε σε μία μόνο εφαρμογή ο χαλκός ( παρόμοια με την
προαναφερθείσα στρατηγική όσον αφορά στις νέες ενώσεις του προγράμματος). Η προσθήκη χαλκού σε
μία μόνο εφαρμογή πραγματοποιήθηκε στην πιο κρίσιμη φάση ανάπτυξης της επιδημίας του
περονόσπορου (στην άνθηση) με βάση τόσο τις προβλέψεις της ασθένειας από ειδικό λογισμικό όσο και
τις καιρικές συνθήκες (από καταγραφές μετεωρολογικού σταθμού που είχε εγκατασταθεί στο πειραματικό).
Η απόφαση σχετικά με ποια από τις νέες ενώσεις θα χρησιμοποιούνταν στους διάφορους
ψεκασμούς εξαρτιόταν από τη πρόγνωση του καιρού (ένταση και ύψος βροχόπτωσης, ηλιοφάνεια
κ.α.), το στάδιο ανάπτυξης της ασθένειας, τον τρόπο δράσης των ενώσεων και τους περιοριστικούς
παράγοντες της χρήσης τους (δηλ. αντοχή τους σε έκπλυση, η σταθερότητα των σκευασμάτων σε
υψηλές θερμοκρασίες και υπεριώδη ακτινοβολία κ.α.). Τα μεσοδιαστήματα των εφαρμογών των
ουσιών ποικίλλαν λόγω των προαναφερθέντων λόγων από 4-8 ημέρες.
Ο συνδυασμός ενώσεων από το COFREE με μία εφαρμογή χαλκού οδήγησε σε στατιστικά
σημαντική μείωση της έντασης της ασθένειας στα φύλλα (% προσβεβλημένη φυλλική επιφάνεια), και
της συχνότητας εμφάνισης προσβεβλημένων φύλλων (% προσβεβλημένα φύλλα ανά πειραματικό
τεμάχιο), μόνο έως την 28η ημέρα μετά την πρώτη εφαρμογή των επεμβάσεων. Στατιστικά σημαντικές
διαφορές βρέθηκαν επίσης μεταξύ μιας ένωσης COFREE σε σχέση με το μάρτυρα όσον αφορά στην
ένταση της ασθένειας στα φύλλα (μέχρι την ημέρα 45). Σχετικά με την αποτελεσματικότητα των νέων
ενώσεων σε βότρεις, παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ μιας ένωσης COFREE με το μάρτυρα ως προς
την προσβεβλημένη επιφάνεια σταφυλιού (ημέρα 20) και το ποσοστό προσβεβλημένων βότρυων ανά
πρέμνο. Η στρατηγική με την προσθήκη χαλκού οδήγησε σε σημαντική μείωση της συχνότητας
εμφάνισης της ασθένειας σε βότρεις (έως την μέρα 28). Σημαντικές διαφορές ως προς το εμβαδόν της
επιφανείας κάτω από την καμπύλη ανάπτυξης της ασθένειας στα φύλλα (τιμές AUDPCs -%days)
παρατηρήθηκαν στα πειραματικά τεμάχια εφαρμογής της εναλλαγής των COFREE ουσιών και του
χαλκού σε σχέση με το μάρτυρα. Επειδή η προσβολή κυμάνθηκε σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα
